Zagrożenia dla Infrastruktury Energetycznej Śląska w Kontekście Potencjalnego Konfliktu Zbrojnego

Analizując potencjalne zagrożenia dla infrastruktury energetycznej województwa śląskiego w hipotetycznym scenariuszu konfliktu zbrojnego, warto oprzeć się na doświadczeniach z wojny w Ukrainie, gdzie rosyjskie siły systematycznie atakują obiekty energetyczne. Śląsk, jako kluczowy region przemysłowy Polski, posiada gęstą sieć infrastruktury energetycznej, która w sytuacji konfliktu mogłaby stać się celem strategicznym.

Rosyjska Strategia Ataków na Infrastrukturę Energetyczną

Doświadczenia z wojny w Ukrainie pokazują, że Rosja realizuje strategię określaną jako "terror energetyczny", której celem jest zniszczenie infrastruktury krytycznej przeciwnika, zwłaszcza w okresie zimowym. Minister energetyki Ukrainy Herman Hałuszczenko określił to działanie jako "zmasowany atak z zastosowaniem rakiet i dronów na obiekty infrastruktury energetycznej i gazowej"1. Regularnie atakowane są zarówno obiekty wytwórcze, jak i przesyłowe, co prowadzi do poważnych ograniczeń w dostawach energii dla ludności cywilnej i przemysłu.

Od początku inwazji na Ukrainę Rosja przeprowadziła dziesiątki zmasowanych ataków na sektor energetyczny. Przykładowo, tylko największa prywatna firma energetyczna w Ukrainie, DTEK, doświadczyła w 2024 roku trzynastu zmasowanych ataków na swoje elektrownie cieplne29. Jak podają źródła, w niektórych okresach zniszczone zostało nawet 40% ukraińskiego systemu elektroenergetycznego33.

Charakterystyka Infrastruktury Energetycznej Śląska

Województwo śląskie posiada rozbudowaną infrastrukturę energetyczną, która w hipotetycznym scenariuszu konfliktu mogłaby stać się celem ataków. Region jest szczególnie ważny dla polskiej gospodarki ze względu na swój potencjał przemysłowy i gęstość zaludnienia. Jak zauważyła minister przemysłu, prof. Marzena Czarnecka, Śląsk przechodzi transformację "od węgla do atomu"31, co czyni go strategicznym obszarem dla przyszłości energetycznej Polski.

Potencjalne Cele Ataków na Śląsku

Elektrownie i Elektrociepłownie

Elektrownie węglowe, stanowiące trzon śląskiej energetyki, byłyby prawdopodobnie pierwszorzędnymi celami w przypadku konfliktu. Doświadczenia z Ukrainy pokazują, że Rosja regularnie atakuje instalacje wytwórcze energii elektrycznej, zarówno cieplne, jak i wodne19. Na Śląsku znajdują się duże elektrownie, takie jak Elektrownia Jaworzno, Elektrownia Łaziska czy Elektrownia Rybnik, które mają kluczowe znaczenie dla krajowego systemu elektroenergetycznego.

Elektrociepłownie, dostarczające zarówno energię elektryczną, jak i ciepło, są szczególnie wrażliwe w okresie zimowym. W Ukrainie elektrownie cieplne DTEK były ostrzeliwane ponad 180 razy od początku inwazji2. Na Śląsku infrastruktura ciepłownicza jest silnie rozwinięta ze względu na gęstą zabudowę miejską.

Infrastruktura Przesyłowa

Sieci przesyłowe, w tym linie wysokiego napięcia i stacje transformatorowe, są łatwiejszym celem ze względu na ich rozproszony charakter i trudności w ochronie. Jak wskazują doświadczenia z Ukrainy, "linie przesyłowe oraz słupy wysokiego napięcia i inne systemy przesyłowe niejednokrotnie zostają zniszczone podczas działań wojennych"59. Na Śląsku znajdują się kluczowe węzły energetyczne, zapewniające zasilanie zarówno dla regionu, jak i dla znacznej części kraju.

Obiekty Magazynowania i Dystrybucji Gazu

Infrastruktura gazowa, w tym tłocznie gazu i magazyny, jest również potencjalnym celem. Doniesienia z marca 2025 roku wskazują, że ukraińskie drony zaatakowały stacje sprężania gazu w Rosji10 16, co pokazuje, że tego typu infrastruktura jest postrzegana jako cel strategiczny przez obie strony konfliktu. W województwie śląskim obiekty takie również istnieją i mogłyby stać się celem ataku.

Rozdzielnie i Stacje Transformatorowe

Rozdzielnie i stacje transformatorowe, będące kluczowymi punktami sieci elektroenergetycznej, są szczególnie narażone ze względu na ich strategiczne znaczenie i względną łatwość uszkodzenia. Na Śląsku znajduje się wiele takich obiektów, które zapewniają zasilanie dla regionu przemysłowego i gęsto zaludnionego.

Zagrożenia Cybernetyczne dla Infrastruktury Energetycznej

Oprócz fizycznych ataków, należy również uwzględnić rosnące zagrożenia cybernetyczne. Według raportu CERT, w 2021 roku prawie 14% wszystkich cyberataków w Polsce dotyczyło sektora energetycznego22. Inteligentne sieci elektroenergetyczne, systemy SCADA i inne elementy infrastruktury krytycznej mogą być podatne na cyberataki, które mogą poprzedzać lub towarzyszyć konwencjonalnym działaniom wojennym.

"Szczególnie narażone na cyberzagrożenia są inteligentne fabryki, gdzie cyber-fizyczne systemy produkcyjne znacząco zwiększają liczbę potencjalnych wektorów ataków"22 - ostrzega ekspert ds. Strategii i Rozwoju w ICsec SA. Ten rodzaj zagrożenia jest szczególnie istotny dla Śląska, gdzie proces transformacji energetycznej obejmuje wdrażanie nowoczesnych rozwiązań cyfrowych.

Bezpieczeństwo Energetyczne w Kontekście Regionalnym

Województwo śląskie, jako region przygraniczny, ma szczególne znaczenie strategiczne. Doświadczenia z Ukrainy pokazują, że obiekty energetyczne w regionach przygranicznych są często celem ataków. Na przykład, w styczniu 2025 roku "Rosjanie zaatakowali infrastrukturę energetyczną obwodów lwowskiego i iwano-frankowskiego"17, które graniczą z Polską.

W przypadku konfliktu, podobnie jak w Ukrainie, można spodziewać się podwyższenia gotowości systemów obrony powietrznej oraz poderwania myśliwców w celu ochrony obiektów infrastruktury krytycznej1426. Działania takie zostały już podjęte w odpowiedzi na ataki na zachodnią Ukrainę w pobliżu polskiej granicy.

Wnioski i Rekomendacje

Analiza wzorców ataków na infrastrukturę energetyczną w Ukrainie wskazuje, że w przypadku hipotetycznego konfliktu, obiekty energetyczne na Śląsku najprawdopodobniej stałyby się priorytetowymi celami. Szczególnie narażone byłyby elektrownie węglowe, stacje transformatorowe, linie przesyłowe wysokiego napięcia oraz infrastruktura gazowa.

Przygotowanie się na takie scenariusze wymaga kompleksowego podejścia do bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej, obejmującego zarówno ochronę fizyczną, jak i cyberbezpieczeństwo. Konieczne jest również planowanie awaryjne i rozwijanie zdolności do szybkiego odtwarzania funkcjonalności kluczowych obiektów.

Doświadczenia z Ukrainy pokazują, że pomimo intensywnych ataków, odpowiednio przygotowane służby mogą skutecznie minimalizować skutki uderzeń i przywracać funkcjonalność infrastruktury. Kluczowa jest także dywersyfikacja źródeł energii i rozwój rozproszonej generacji, co zwiększa odporność całego systemu energetycznego na potencjalne zagrożenia.

Bezpieczeństwo i Odporność Infrastruktury Krytycznej

W kontekście współczesnych zagrożeń, warto zwrócić uwagę na działania mające na celu zwiększenie odporności infrastruktury krytycznej. W Polsce funkcjonują odpowiednie ramy prawne i organizacyjne dla ochrony takich obiektów15, a województwo śląskie, ze względu na swoje strategiczne znaczenie, jest objęte szczególnymi procedurami bezpieczeństwa.

Patrząc na doświadczenia z Ukrainy, gdzie odbudowa infrastruktury energetycznej po atakach stanowi ogromne wyzwanie, kluczowe znaczenie ma nie tylko ochrona obiektów, ale również rozwijanie zdolności do szybkiego odtwarzania ich funkcjonalności. Jak pokazują przykłady z Ukrainy, przygotowanie odpowiednich procedur reagowania kryzysowego i zabezpieczenie zapasów części zamiennych może znacząco skrócić czas przywracania dostaw energii.

Śląsk, jako region przechodzący transformację energetyczną, ma szansę na budowę nowej, bardziej odpornej infrastruktury energetycznej. Jednocześnie, w okresie przejściowym, szczególną uwagę należy zwrócić na zabezpieczenie istniejących, konwencjonalnych źródeł energii, które wciąż stanowią trzon systemu elektroenergetycznego regionu.

Szukaj na tym blogu

MaHa